Ata janë thuajse të gjithë autorë të mëdhenj, me talent të padiskutueshëm Dhe ndoshta këtu fillon keqkuptimi me lexuesin, tek diferenca intelektuale. Që nga Ricardson, themeluesi i romanit psikologjik në shek.XVIII, tek kolosët gjermanë të filozofisë Hegel apo Heideger, e deri tek Xhojs dhe Jozef Mcelroi, kritikja bashkëkohore amerikane Emily Colette Wilkinson, ka bërë një renditje të 10 librave më të vështirë për t’u lexuar, një pjesë e të cilëve, aq të komplikuar, saqë leximi duket në kufijtë e të pamundurës. Nga të cilat, ne e pamë të arsyeshme të prezantojmë në këtë status, 8 prej tyre. Pjesa më e madhe e autorëve janë shkrimtarë të letërsisë amerikane të shek.XIX-XX, por edhe gjermanë, anglezë, iralendezë etj. E çuditsjmja qëndron në faktin, që në listë, s’është asnjë emër francez. “Këtu s’kemi të bëjmë me faj të autorëve, por të lexuesve”-thotë Wikinson-“sepse padyshim që ata dinë të shkruajnë edhe thjeshtë sipas oreksit të lexuesit, por nga ana tjetër duan të jenë edhe kreativë, të sjellin diçka të re apo ndryshe. Tipari kryesor që i dallon këto libra nga të tjerët është stili i veçantë i shkrimit e nganjëherë edhe gjuha, sintaksa etj. Renditja në fjalë, vjen si më poshtë :

1)“Finnegans Wake” ose “Zgjimi i fineganëve” nga James Joyce
(1882-1941)-një roman po aq i ngjeshur sa “Uiksi”, por njëkohësisht me më tepër stilizime gjuhësore. Kritikët thonë që është romani më rrënqethës shkruar ndonjëherëm, i paimagjinueshëm në kënaqësinë që të fal, por sigurisht që duhet të dish ta lexosh.

2)“To the lighthouse” ose “Fari” nga Virginia Woolf (1882 – 1941), ku është e vështirë të kuptosh kush është kush, dhe kush thotë çfarë, apo mendon çfarë, saqë është mjaft vështirë të gjesh ekuilibrin me shkrimtaren.

3)“Clarissa”-historia e një vajze të re, Samuel Richardson(1689 –1761), një roman tmerrësisht i gjatë, me 1500 faqe, ndoshta konsiderohet si romani i parë psikologjik, për të cilin edhe sot pas rreth 2 shekujsh, Ricardson është i pakonkurueshëm. Vepra ka një thellësi psikologjike dhe duhet të futesh patjetër në botën e personazhes kryesore, që të thithësh fabulën e romanit.

4)“Nightwood” nga Djuna Barnes(1892-1982)-cituar nga kritikët më në zë si një nga tre romanet më të mirë të letërsisë shkruar nga femrat. Por, një roman plot ide, fjalime të gjata, situata groteske, të pista, të cilat një lexues i zakonshëm e ka të vështirë t’i shijojë.

5)“The Faerie Queene” ose “Mbretëresha e zanave” nga Edmund Spencer(1553 – 1599) – kryevepra e tij, është një poemë e pambaruar. Një libër poetik, shkalla e vështirësisë të të cilit qëndron tek alegoria, nga fillimi deri në fund të veprës.

6)“Phenomenology of Spirit” ose “Fenomenologjia e shpirtit”nga G.F.Hegel – një vepër në kufijtë më të lartë të onteligjencës së njeriut, ku ai i kundërvihet idealizmit të Kantit. Sipas Wilkinson, ky libër, padyshiom është krejt i pamundur për t’u lexuar pa një tekst parapërgatitor nga ana e botuesit, që ta fusë leuesin në rrjedhën e Hegelit.

7) “A tale of the tub” nga Jonathan Swift (1667 – 1745) – lu vështirësia qëndron tek referencat e panumërta gjatë shtjellimit të fabulës, por edhe përfshirja e lexuesit në dukuri të tilla, si konfliktet kulturore të kohës.

8)”Being and Time” nga Martin Heidegger (1889 – 1976) – që autorja e studimit e klasiikon librin më të vështirë shkruar ndonjë herë. “Abstraksioni dhe ashpërsia e librit është e tillë, që pa asnjë dyshim zbulimet e përfundimet e kalkulimeve të tij filozofike do të mbeten sekret për një kohë të gjatë” – citon Wikinson./ scriptumnsonus.com/